آزمون عقلانیت در پیش بینی درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران

بودجه نقش مهمی در مدیریت و اداره بخش عمومی ایفا می کند و یکی از مهمترین اجزا آن پیش بینی درآمد است. بدون داشتن دقت لازم در پیش بینی درآمد،دولت ها در جلوگیری از کسری و آمادگی به منظور مقابله با آن ناتوان هستند و مردم از کاهش خدمات ضروری و مهمی چون آموزش، بهداشت که توسط دولت ارائه می شود،متحمل زیان خواهند شد.در این پژوهش فرضیه انتظارات عقلایی که بیشتر در مورد ارزیابی پیش بینی خانوارها و بنگاه ها مطرح شده است،در مبحث پیش بینی دولت از درآمدهای مالیاتی به کار گرفته می شود .در واقع در این جا سوالی که مطرح می شود این است که آیا از اطلاعات در دسترس در زمان انجام پیش بینی به شکلی کارا استفاده شده است ؟ دو هدف اصلی در این تحقیق دنبال می شود.هدف اول بررسی عملکرد پیش بینی درآمدهای مالیاتی دولت است. هدف دوم مربوط به عقلانیت در این پیش بینی هاست.به منظور دستیابی به هدف اول از برخی شاخص های آماری برای تحلیل خطا و تفکیک اجزای آن استفاده شده است که نتایج آن نشان می دهد طراحان بودجه به طور متوسط در طول سال های 1385-1350، درآمد ناشی از مالیات بر درآمد،مالیات بر ثروت،مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش را بالاتر از حد واقعی (خوشبینانه)و درآمد ناشی از مالیات بر اشخاص حقوقی را پایین تر از حد واقعی (محافظه کارانه) برآورد کرده اند و خطای پیش بینی مالیات بر اشخاص حقوقی،مالیات بر درآمد،مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش عمدتاًاز نوع غیرسیستماتیک و خطای پیش بینی مالیات بر ثروت بیشتر از نوع سیستماتیک بوده است.علاوه بر این به منظور دستیابی به هدف دوم از آزمون های عقلانیت و مدل های مربوط به آن ها استفاده شده است.نتایج آزمون عقلانیت ضعیف که مدل مربوط به آن توسط روش ols برآورد شده است نشان می دهد در بین درآمدهای مالیاتی تنها برای پیش بینی مالیات بر اشخاص حقوقی است که نمی توان عقلانیت ضعیف را رد کرد.همچنین نتایج آزمون عقلانیت قوی که مدل مربوط به آن توسط روش sureبرآورد شده است بیانگر این است که عقلانیت قوی برای پیش بینی مالیات بر اشخاص حقوقی تایید می شود.این بدین مفهوم است که پیش بینی طراحان بودجه از درآمد ناشی از مالیات بر اشخاص حقوقی بدون تورش و عقلایی بوده و آن ها از اطلاعات در دسترس به شکلی کارا استفاده نموده اند.